برای کاهش چربی خون چه بخوریم؟

اختلالات چربی خون یکی از علل اصلی زمینه ساز بروز بیماری های قلبی و عروقی به عنوان شایع ترین علت مرگ در جهان می باشد. افزایش چربی های زیان بار خون معمولا به علت سبک نادرست زندگی، تغذیه ناسالم و کم تحرکی ایجاد می شود اما ممکن است با بیماری هایی نظیر کم کاری تیروئید، بیماری های کبدی و کلیوی، دیابت، نارسایی مزمن کلیه، چاقی، برخی عفونت ها، اعتیاد به الکل ایدز و دیگر بیماری ها مشاهده شود. اولین سوالی که مطرح می شود اینکه چربی یا لیپیدهای خون چیست؟

چربی خون چیست؟

لیپید یا چربی ها مواد شیمیایی هستند که در خود بدن فرد ساخته می شوند و یا از مواد غذایی که با خوردن غذا به بدن می رسد. این چربی ها تنوع گسترده ای دارند و می توان به دو بخش آنها را تقسیم کرد: یک بخش آنها کلسترول می باشد و بخش دیگری از چربی ها و لیپیدها، تری گلیسیرید یا چربی های ساده هستند. از آنجایی که چربی ها محلول در آب نیستند در جریان خون توسط اتصال یافتن به برخی مواد دیگر که عمدتا مواد پروتئینی یا مجموعه ای از پروتئین ها و فسفولیپیدها نامگذاری می شوند، در جریان خون حل می شوند.

تشخیص میزان چربی خون

برای تشخیص بالا بودن چربی خون معمولا میزان کلسترول و تری گلیسیرید خون سنجیده می شود که در این میان معمولا افزایش کلسترول و به ویژه کلسترول LDL اهمیت ویژه ای دارد. افزایش کلسترول زیان بار یا LDL روند تصلب شرایین و سخت شدن جدار عروق را تشدید کرده و خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی را افزایش می دهد. بالا رفتن کلسترول و چربی خون زمانی اهمیت ویژه ای پیدا می کند که فرد دچار تصلب شرایین رسوب و مواد شده که این مساله نهایتا می تواند منجر به گرفتگی کامل عروق شود. یعنی پلاک های تشکیل شده می توانند التهاب پیدا کنند و به دلیل التهاب این پلاک ها ممکن است در بسیاری مواقع موجب پارگی پلاک ها شود و بنابراین لخته تشکیل شده و در نهایت موجب بسته شدن رگ می شود. در این زمان است که احتمال بروز سکته قلبی و مغزی افزایش پیدا می کند.

چربی خون نرمال چند است؟

میزان طبیعی و قابل قبول انواع مختلف چربی های خون شامل تری گلیسیرید، کلسترول مفید یا HDL ، کلسترول زیان بار یا LDL و کلسترول تام با توجه به سن جنس و دیگر عوامل خطرساز متفاوت است و معمولا محدوده هایی که در برگه آزمایشات پزشکی برای چربی خون ذکر شده یک مقدار متوسط است و این مقدار با توجه به ویژگی های فرد متفاوت خواهد بود. بدین معنا در حالی که عدد 130 برای کلسترول زیان بار یا LDL خون فردی ممکن است کاملا طبیعی باشد ولی برای فرد دیگری با عوامل خطر مشخص می تواند زیاد باشد و نیاز به اصلاح دارد.

تحقیقات دو دهه اخیر نشان داده است که سطوح کلسترول بد یا همان LDL در حالت ایده آل بهتر است که زیر 100 میلی گرم در دسی لیتر باشد و این یک سطح ایده آل برای فرد نرمال جامعه است. در سطوح بالاتر از این به تدریج توام با ایجاد مخاطره برای سلامت می شود.

کنترل چربی خون

توجه به یک سری راهکارهای کلی و مشخص تاثیر زیادی در کنترل چربی خون و جلوگیری از افزایش بیش از حد چربی های زیان بار خون دارد که از آن جمله می توان به مواردی مانند کنترل وزن، گنجاندن بیشتر میوه و سبزیجات و غذاهای فیبردار در رژیم غذایی روزانه، پرهیز از مصرف چربی های اشباع گوشت های قرمز و فرآوری شده، پرهیز از مصرف لبنیات پرچرب و شرکت کردن در یک برنامه ورزشی منظم به ویژه ورزش های هوازی اشاره کرد.

درمان چربی خون

پزشک در واقع با جمع بندی اطلاعات دریافت شده و با توجه به شرایط فرد از جمله جنسیت و سن تصمیم می گیرد روش درمانی را چگونه پیش ببرد. در بسیاری از مواقع پزشک خطر ابتلا به بیماری قلبی و عروقی فرد را تا 10 سال آینده محاسیه می کند که بر اساس این محاسبه تصمیم گرفته می شود این روش درمانی به چه نحو ادامه داده شود. به طور مثال اگر فردی به بیماری دیابت مبتلا باشد و کلسترول بالایی نیز داشته باشد پزشک با توجه وضعیت بیمار دارو درمانی را آغاز می کند. در صورتی که فردی بدون داشتن بیماری خاصی اگر فقط کمی میزان چربی بالا داشته باشد پزشک از روش های غیردارویی جهت درمان اقدام می کند.

نکات مهم در رابطه با کاهش میزان چربی خون

•    همه افراد بیش از 2 سال باید حداکثر 30 درصد از کالری روزانه خود را از چربی تامین کنند و کمتر از 10 درصد کالری روزانه می تواند از چربی های اشباع شده تامین شود.
•    بررسی ها نشان دادند که مصرف مغزهایی نظیر گردو، فندوق و بادام در کاهش چربی های زیان بار و افزایش کلسترول مفید، سودمند است.
•    مصرف سه وعده در هفته از ماهی و فرآورده های آن به کمک کاهش کلسترول کمک زیادی می کند.
•     ترک سیگار و دوری از دود آن به دلیل بازگشت میزان کلسترول به حد نرمال
•     افزایش میزان فیبر غذای مصرفی. فیبرها در واقع کربوهیدرات هایی هستند که در بدن جذب نمی شوند اما در روده می توانند کلسترول را جذب کنند و به دفع آن کمک کنند که فیبر را می توان در میوه ها و سبزیجات یافت.

نتیجه گیری

اختلالات چربی خون یکی از مهم ترین علل بروز بیماری های قلبی و عروقی می باشد. برای حفظ سلامت و کاهش چربی های خون و حفظ آن در حد مطلوب و نرمال باید سبک زندگی خود را تغییر دهیم و تا یک زندگی سالمی داشته باشیم.