رشد قدی، وزنی و دور سر در کودکان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هر کودکی در طول رشد خود باید زیر نظر یک پزشک متخصص کودکان باشد تا تمام این فاکتورها را با منحنی های مخصوصی که برای کودکان تعبیه شده مقایسه کند. مشاهده هرگونه انحرافی در این نمودار، کودک باید از نظر معاینات بالینی و آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گیرد. رشد فاکتور مهم سلامتی کودک است. اگر کودکی از نظر جسمی سلامت باشد به طبع رشد بهتری نیز خواهد داشت اگر رشد مختل شود باید به فکر وجود مشکل در هر یک از قسمت های بدن کودک بود. به طور کلی هر سیستمی از بدن که دچار اختلال شود رشد کودک نیز مختل می شود که باید توجه بیشتری به این مساله داشت.
عوامل موثر در رشد کودک
- هورمون، مانند هورمون رشد، هورمون تیروئید و هورمون های ترشح شده از غده فوق کلیه
- گوارش و عملکرد جذب غذا
- بیماری های کلیوی به صورت مادرزادی
- بیماری های قلبی
- قد پدر و مادر، یکی از مواردی است که در رشد کودک در نظر گرفته می شود. اگر پدر و مادر کوتاه قد هستند نباید انتظار داشت فرزند بلندی داشته باشند. گاهی اوقات پدر و مادر دچار بیماری هستند و اگر این بیماری درمان نشده باشد یا اگر پدر و مادر کمبود هورمون رشد داشته باشند در رشد کودک می تواند اثر بگذارد که این مورد حتما باید توسط پزشک تشخیص داده شود.
- روند رشد کودک در طول زمان، اگر روند رشد کودک در ابتدا خوب بود پس از مدتی این روند رشد کاهش پیدا کرد باید به دنبال علت بود.
- سن استخوانی کودک، یک ارزش پیش آگهی دارد که از طریق آن می توان تشخیص داد که کودک تا چه اندازه جای رشد دارد. از طریق عکسی که از کف دست یا مچ دست و انگشتان کودک مخصوصا دست چپ گرفته شده ( به این خاطر که دست چپ در پسر و دختر در سنین مختلف متفاوت است) می توان سن استخوانی کودک مقایسه کرد که آیا این استخوان کودک پیشرفت کره یا خیر؟
رشد نرمال کودک
به طور طبیعی انتظار می رود کودکی که به دنیا می آید در سال اول 7 کیلوگرم وزن، و اگر قد 50 یا 51 سانتی متر باشد باید به 77 سانت و اگر با دور سر 35 تا 35.5 دنیا می آید در سال اول به 47 سانتی متر برسد. به طور کلی رشد کودک در ماه های اول تولد بیشتر است به طور مثال اگر در سال اول 7 کیلوگرم اضافه وزن داشته باشد در سال های بعدی زندگی سالی 2 کیلوگرم اضافه می کند.
محاسبه قد کودک
محاسبه قد کودک با استفاده از یک فرمول انجام می شود به این صورت که قد پدر و مادر با هم جمع زده می شود و تقسیم بر دو می شود حال اگر کودک پسر باشد به اضافه 6.5 و اگر دختر باشد منهای 6.5 و عدد بدست آمده در قسمت آخر منحنی قرار داده می شود که پزشک از این طریق می توان سلامت قدی کودک را تشخیص دهد. به طور مثال اگر کودکی 3 ساله باشد و قد قابل انتظار روی 10 درصد باشد این کودک قد طبیعی دارد.
رشد بیش از حد قد کودک
گاهی اوقات ممکن است کودکی بلوغ زود رس داشته باشد و ممکن است به مرور زمان رشد زیادی نیز داشته باشد بنابراین اگر هر گونه انحراف در منحنی رشد مشاهده شود، کودک از جهت کاهش رشد و افزایش رشد با توجه به معاینات بالینی پزشک مربوطه و آزمایشاتی که برای کودک انجام می شود، جهت وجود بیماری مورد بررسی قرار می گیرد.