هیپرتیروئیدی
هیپرتیروئیدی یا پر کاری تیروئید (Hyperthyroidism) زمانی بروز می کند که تیروئید بیش از حد هورمون ترشح می کند و این عمل سبب می شود تا سوخت و ساز بدن افزایش یابد. رایج ترین بیماری هیپرتیروئیدی بیماری گریوز می باشد. در این مقاله قصد داریم تا در خصوص هیپرتیروئیدی و موارد ذیل بپردازیم.
هیپرتیروئیدی چیست
- هیپرتیروئیدی، از افزایش بیش از حد هورمون تیروئید در گردش نشات می گیرد.
- سنتز هورمون تیروئید به وسیله سیستم فیدبک بیولوژیک مرکزی تنظیم می شود: با تحریک هورمون آزاد کننده ی تیروتروپین هیپوتالاموسی (TRH)، تیروتروف های هیپوفیز، هورمون محرک تیروئید (TSH) را ترشح می کند که وارد گردش خون می شود و به گیرنده های روی غده تیروئید متصل خواهد شد تا ترشح هورمون تیروئید (T4) را تحریک کند سپس هورمون تیروئید، هیپوفیز و هیپوتالاموس را به صورت واکنشی تنظیم می کند تا ترشح TSH، تنظیم شود.
- تظاهرات بالینی هیپرتیروئیدی، تیروتوکسیکوز نامیده می شود.
عوامل خطر هیپرتیروئیدی
- ممکن است مادرزادی و یا اکتسابی باشد.
- هیپرتیروئیدی اتوایمیون (بیماری گریوز)، شایع ترین علت در کودکان و نوزادان است که از ایجاد اتوآنتی بادی علیه گیرنده ی TSH نشات می گیرد.
- در نوزادان، آنتی بادی ها منشا مادری دارند.
- سایر علل هیپرتیروئیدی شامل علل ترشح بیش از حد هورمون هستند که عبارتند از: تیروئیدیت حاد یا تحت حاد، تجویز بیش از حد ید، مرحله ی تیروئیدیت توکسیک تیروئیدیت هاشیموتو (در ابتدا تخریب غده به وسیله ی آنتی بادی منجر به ترشح بیش از حد هورمون های تیروئید و سپس هیپرتیروئیدی می شود)، موتاسیون های فعال کننده سیگنال رسانی گیرنده ی TSH (مانند سندروم McCune-Albright) و ندول های تیروئیدی خودکار با فعالیت بالا.
- تا شصت درصد بیماران مبتلا به گریوز، سابقه فامیلی مثبت در مورد بیماری های اتوایمیون تیروئید(هیپرتیروئیدی یا هیپوتیروئیدی) را دارند.
- با HLA-DR همراهی دارد و چهل درصد همراهی در دو قلوهای همسان دیده می شود.
- بروز پرکاری در جنس مثبت چهار برابر جنس مذکر است.
تشخیص های افتراقی هیپرتیروئیدی
- اختلالات کمبود توجه و بیش فعالی
- مصرف مواد تحریک کننده
- اختلال اضطراب
- مصرف هورمون تیروئید برای کاهش وزن
- لنفوم
- کیست مجرای تیروگلوسال
- بیماری التهاب روده
- اختلال مانیک
- سندروم کارسینوئید
- تاکی آریتمی
- VIPoma
علل بیماری هیپرتیروئیدی
- 98% موارد بزرگی تیروئید دارند
- انجام نامناسب تکالیف مدرسه (بیش فعالی، تغییر خلق، کم توجهی)
- عدم تحمل گرما
- ترمور، عصبی شدن
- افزایش اشتها با کاهش وزن
- خستگی و اختلال خواب
- اختلال قاعدگی
- افزایش حرکت لوله گوارشی و گاهی اسهال
- اگزوفتالمی، تاخیر پلک
- بروئی روی تیروئید
- تاکی کاردی افزایش فشار نبض و تپش قلب
- هیپررفلکسی
- کاهش تحمل نسبت به فعالیت
ارزیابی تشخیصی هیپرتیروئیدی
- بررسی تست های عملکرد تیروئید: افزایش T4 آزاد و T4 توتال و 3T توتال
- هیپرتیروئیدی اولیه: سرکوب TSH (به طور غیرطبیعی پایین است)
- هیپرتیروئیدی ثانویه: افزایش یا نرمال بودن T4 با افزایش TSH
- امکان هسته ای تیروئید: جذب پایین (کمتر از 5%)، مطرح کننده هیپرتیروئیدی خواهد بود که ممکن است بر اثر تخریب تیروئید یا تجویز خارجی هورمون تیروئید ایجاد شود. در بیماری گریوز افزایش جذب ماده رادیواکتیو را خواهیم داشت.
- افزایش جذب موضعی، نشان دهنده ندول پرکار است.
- در بیماری گریوز و در تیروئیدیت لنفوسیتیک آنتی بادی آنتی میکروزومال و پراکسیداز را، خواهیم داشت.
- آنتی بادی آنتی تیروگلوبولین و آنتی میکروزومی (پراکسیداز تیروئید)، در همه بیماران اتوایمیون شامل بیماری گریوز یا تیروئیدیت لنفوسیتیک یافت می شود.
- ایمونوگلبولین های تحریک کننده تیروئید، به طور اختصاصی تر در بیماری گریوز دیده می شوند.
درمان و کنترل بیماری هیپرتیروئیدی
- درمان به سن و شدت بیماری بستگی دارد.
- خط اول درمان های آنتی تیروئید شامل پروپیل تیواوراسیل و متی مازول است.
- عوارض داروهای آنتی تیروئید شامل گرانولوپنی، درماتیت، آرتریت، هپاتیت و واسکولیت است.
- بتابلوکر به طور موقت برای کاهش علامت آدرنژریک تجویز می شود تا زمانی که عملکرد تیروئید پایدار شود.
- اگر داروها تحمل نشدند، می توان از ید رادیواکتیو استفاده کرد و یا در مواردی که بعد از دو سال داروهای آنتی تیروئید نتوانسته باشند علایم را کنترل کنند، باز می توان از ید رادیواکتیو استفاده کرد.
- جراحی در موارد بدخیمی استفاده می شود و یا از جراحی می توان به عنوان جایگزین ید رادیواکتیو استفاده کرد.
- بیماری گریوز نوزادی با پروپیل تیواوراسیل و استروئید درمان می شود.
عوارض بیماری هیپرتیروئیدی
- در 30% مبتلا به گریوز، بیماری ظرف دو سال فروکش می کند بنابراین درمان دارویی بر درمان جراحی ارجحیت دارد.
- درمان کم کاری تیروئید ایجاد شده بر اثر جراحی یا ید رادیواکتیو به کنترل دراز مدت سطح تیروکسین سرم و تجویز هورمون جایگزین به مدت طولانی نیاز دارد.
- حین عمل جراحی یا استفاده از ید رادیواکتیو ممکن استت طوفان تیروئیدی ایجاد شود:
- شروع ناگهانی علائم و علل پرکاری تیروئید
- منجر به هیپرترمی، نارسایی قلبی با برون ده بالا و تغییر سطح هوشیاری می شود.
- درمان شامل استفاده از یدید(محلول Lugol)، استروئید و ایندرال است.
- 60-40% مرگ و میر دارد.