کوتاهی قد در کودکان یعنی کودک نسبت به 95 تا 97 درصد هم سن و سالان خود کوتاه تر است. اگر فرزند شما با سرعت طبیعی رشد می کند، این لزوماً نگران کننده نیست. اکثر کودکانی که قد کوتاهی دارند، سرعت رشد طبیعی دارند و این به معنای وجود مشکل پزشکی نیست. والدین این کودکان ممکن است قد کوتاهی داشته باشند و این ویژگی را از آنها به ارث برده باشند.
با این حال کوتاهی قد در برخی از کودکان طی یک سال، رشد کمتر از حد متوسط را نشان می دهد. ممکن است با افزایش سن، از سایر کودکان هم سن و سال خود عقب تر باشند. این می تواند نشانه ای از وجود مشکل در رشد باشد.
قد طبیعی کودکان در رده های سنی مختلف
در صورتی می توان گفت کوتاهی قد کودکان غیر طبیعی نیست که رشد معمولی داشته باشند. رشد طبیعی برای برای کودکان به ترتیب زیر است:
تولد تا یک سالگی = حدود 25 سانتیمتر
از یک سالگی تا 2 سالگی = حدود 12 سانتیمتر
دو سالگی تا سه سالگی = حدود 9 سانتیمتر
از سه سالگی تا بلوغ = حدود 5 سانتیمتر
بیشتر بخوانید >>> درمان کوتاهی قد
دلایل کوتاهی قد در کودکان
اینکه چه دلیلی می تواند موجب کوتاهی قد کودک شود، برای هر کودک متفاوت است. کودک شما ممکن است مبتلا به بیماری باشد و یا مسئله فقط ریشه در ژنتیک داشته باشد. از جمله دلایل کوتاهی قد کودکان می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- شرایطی که کودک با آنها متولد می شود. محدودیت رشد داخل رحمی باعث می شود نوزادان کمتر از حد متوسط رشد کنند.
- کمبودهای تغذیه ای که گاهی اوقات به آنها عدم رشد گفته می شود. این موضوع می تواند باعث شود قد و وزن نوزادان با یکدیگر مغایرت داشته باشند.
- سوءتغذیه که از عدم تغذیه کافی و غذاهای سالم نشأت می گیرد.
- بیماری های غدد درون ریز که بر تولید هورمون تأثیر می گذارند. کم کاری تیروئید، دیابت و کمبود هورمون رشد از این قبیل بیماری ها هستند.
- بلوغ دیررس باعث می شود کودکان دیرتر از همسن و سالان خود به بلوغ برسند.
- بلوغ زودرس که باعث جهش زودرس رشد و یا پایان زودرس رشد می شود.
- اختلالات ژنتیکی و ناهنجاری های کروموزومی شامل اختلالات رشد می شوند. سندرم داون، سندرم ترنر و سندرم پرادر ویلی از دلایل کوتاهی قد در کودکان هستند.
- مشکلات استخوانی مانند دیسپلازی اسکلتی یا آکندروپلازی که نوعی کوتولگی به حساب می آیند.
- آسم جدی که برای کنترل آن از دارو استفاده می شود.
- کوتاهی قد در کودکان ممکن است بر اثر ژنتیک و وراثت باشد.
کمبود هورمون رشد چیست؟
کمبود هورمون رشد یکی از قابل درمان ترین علل کوتاهی قد در کودکان است. زمانی کودک شما با مشکل کمبود هورمون روبرو می شود که غده هیپوفیز به اندازه کافی هورمون تولید نکند. همچنین ممکن است این غده اصلاً هورمون تولید نکند. غده هیپوفیز به قاعده مغز و درست زیر ناحیه ای به نام هیپوتالاموس قرار دارد. هیپوتالاموس به کنترل غده هیپوفیز کمک می کند.
کمبود هورمون رشد ممکن است در صورت وجود مشکل در غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس، رخ دهد. متخصص بیماری های غدد می تواند کودکان مبتلا به کمبود هورمون رشد را درمان کند تا رشد آنها بهبود یابد. البته تا زمانی که قبل یا در مراحل اولیه بلوغ، درمان آغاز شود. دوره رشد معمولاً در 14 سالگی در دختران و حدود 17 سالگی در پسران به پایان می رسد. با این حال سن آنها هنگام شروع بلوغ می تواند بر این زمان تأثیر بگذارد.
بیشتر بخوانید >>> هورمون رشد
چه کودکانی دچار کوتاهی قد می شوند؟
کوتاهی قد برای کودکان و در هر دوره ای ممکن است اتفاق بیفتد. در خردسالان اغلب با یک معاینه معمولی سلامت می توان کوتاهی قد و دلیل آن را تشخیص داد. زمانی که پزشک اندازه قد، وزن و اندازه سر کودک شما را ثبت می کند، متوجه آن خواهد شد. اگر اندازهگیری خارج از محدوده معمولی برای سن و جنسیت کودک باشد، ممکن است ارزیابی بیشتر به شما توصیه شود.
بچه های بزرگتر معمولاً وقتی به سن بلوغ نزدیک می شوند، متوجه قد کوتاه خود می شوند. آنها می بینند که دوستانشان از نظر قد و بلوغ جسمی از آنها پیشی می گیرند. بلوغ معمولاً بین 8 تا 13 سالگی برای دختران و 9 تا 14 سالگی برای پسران شروع می شود. اگر کودکان در این مدت بلوغ و جهش رشد را تجربه نمی کنند، بررسی های بیشتر مورد نیاز است.
زمان تشخیص کوتاهی قد در کودکان
قد کوتاهی را در تمام سنین، از دوران کودکی تا پایان رشد می توان تشخیص داد. این مشکل برای یک کودک شش ماهه و برای یک جوان 18 ساله مورد بررسی قرار می گیرد. پزشک معمولاً محدوده درست رشد قد کودک را متناسب با پتانسیل ژنتیکی محاسبه می کند. قد کودک معمولاً بر اساس قد متوسط والدین محاسبه می شود.
همانطور که کودک رشد می کند، قد در امتداد یک منحنی به آن محدوده نهایی رسم می شود. سرعت رشد کودکان در هر سنی و قبل از رسیدن به قد نهایی، ممکن است کند شود. پزشک از فرمول خاصی برای تعیین اینکه آیا رشد کودک مشکل دارد یا خیر، استفاده می کند.
گاهی اوقات یک بیماری زمینه ای موجب کوتاهی قد در کودکان می شود. اگر علت اصلی شناسایی شود، درمان آن به نوبه خود می تواند رشد را بهبود دهد. با این حال گاهی اوقات کوتاهی قد، بدون دلیل خاصی اتفاق می افتد.
درمان کوتاهی قد در کودکان
درمان با بهبود تغذیه
اگر مشکل کوتاهی قد در کودکان ناشی از سوءتغذیه باشد، پزشک یک برنامه تغذیه برای کودک شما تنظیم می کند. همچنین ممکن است دارویی مانند سیپروهپتادین را تجویز کند که یک داروی ضد آلرژی و محرک اشتها است.
درمان با هورمون
در موارد دیگر کوتاهی قد در کودکان با هورمون که مستقیماً باعث رشد می شود، درمان می شود. به عنوان مثال اگر علت سندرم ژنتیکی باشد، ممکن است درمان با هورمون توصیه شود. درمان با هورمون رشد برای بسیاری از پزشکان گزینه آخر است، چرا که درمان آسانی نیست. این روش نسبت به سایر روشهای درمانی گران است و پوشش بیمه درمانی متناسب با نوع تشخیص متفاوت است.
کودکانی که برای کوتاهی قد تحت درمان با هورمون قرار می گیرند، نیاز به تزریق روزانه دارند. همراه با مراجعه منظم به پزشک که برای واکنش بدن نظارت داشته باشد.
بیشتر بخوانید >>> اختلال رشد در کودکان
درمان کوتاهی قد کودکان با هورمون چقدر طول می کشد؟
پس از شش ماه تا یک سال درمان، پزشک تعیین می کند که آیا این درمان موثر بوده یا خیر. سپس با توجه به نتایج، در مورد ادامه درمان هورمونی تصمیم گیری می کند. درمان هورمونی غالباً برای کودکان در سنین پایین مورد استفاده قرار می گیرد. در صورتی که نتایج درمان مساعد باشد، ممکن است این روش تا سالها ادامه پیدا کند. مدت آن نیز به تشخیص و پاسخ به درمان، بستگی دارد. اگر بدن فرزند شما به درمان پاسخ نمی دهد، دلیلی برای ادامه تزریق وجود ندارد. در عین حال اگر کودک به روند درمان پاسخ می دهد، ممکن است تا زمانی که استخوان ها رشد می کنند درمان ادامه پیدا کند. دوره درمان تا 16 سالگی برای پسران و 14 سالگی برای دختران ممکن است ادامه پیدا کند.