کیست های تخمدان توده های شایع ای هستند که فرد با گزارش سونوگرافی با آن مواجه است . چون این کیست ها شایع هستند خیلی جایی نگرانی ندارد و اکثر این کیست ها ساده هستند . کیست تخمدان به طور کلی ضایعات فضاگیر تخمدان هستند که می توانند در دو گروه بررسی شوند . توده های که حالت کیستیک دارند و یک فضای که مایع در داخل آن جمع می شود و لایه سلولی در اطراف آن وجود دارد و توده های توپر می باشد . در این مقاله قصد داریم به مطالب ذیل یپردازیم .
کیست تخمدان چیست؟
کیست تخمدان به معنای تجمع مایع در داخل تخمدان ها می باشد . خود تخمدان ها در حالت عادی کوچک هستند و هر ماه اتفاقی که می افتد تخمک شروع به رشد می کند و اطراف آن یک مایعی جمع می شود وقتی به یک سایز یک سانت و یا یک سانتی و نیم می رسد این مایع می ترکد و تخمک را آزاد می کند . زمانی که این اتفاق نمی افتد گاهی این مایع بیشتر و بیشتر جمع می شود و تبدیل به یک کیست تخمدان می شود . اکثر کیست های تخمدان به خصوص در خانم های زیر سن یائسگی بی علامت هستند و اکثر قریب به اتفاق این کیست ها خوش خیم هستند .
در دوران جنینی هر دختری حدود 7 میلیون تخمک در درون تخمدان جنین ایجاد می شود که در هنگام تولید این میزان به 3.5 میلیون می رسد . این تخمک ها در دوران بلوغ رشد می کنند و در زمان بلوغ و دوره قاعدگی یک تخمک حرکت می کند و به جدار تخمدان می رسد و آزاد می شود.
در طول این چند سال ممکن است بر اثر عوامل مختلفی این تخمک ها مایع جذب کنند و متورم می شوند که به آن کیست می گویند.
در ابتدای هر چرخه قاعدگی 13 الی 20 فولیکول که به طور نارس و از دوران جنینی هستند تحت تاثیر هورمونی به نام FSH شروع به رشد می کنند و به فولیکولهای رسیده و ثانویه تبدیل می شوند. باید توجه شود که این فولیکولهای رشد کرده کیست محسوب نمی شوند.
همچنین باید توجه شود که کیست تخمدان با تنبلی تخمدان متفاوت می باشد.
کیست زمانی است که فولیکول ثانویه مایع جمع کند و باعث شود اندازه آن بزرگ تر از میزان نرمال شود . کیست تخمدان بیماری نیست و یکی از خواص طبیعی تخمدان است که کیست بسازد.
تخمدان ها که در بدن دو عدد می باشد در هر ماه یک فولیکول غالب که شبیه کیست است می سازند که به آن به غلط کیست می گویند. این فولیکول زمانی کیست حقیقی نامیده می شود که اندازه آن به بیش از 3-4 سانتی متر برسد ولی اگر اندازه کمتر از این میزان باشد کیست محسوب نمی شود و طبیعی است.
انواع کیست تخمدان
کیست ها به دو دسته تقسیم بندی می شوند.
کیست های خوش خیم
این کیست ها، کیست های هورمونی هستند که خیلی خانمها آن را در طول زندگی تجربه می کنند. این کیست ها قابل کنترل و درمان می باشند و در اکثر موارد به درمان دارویی پاسخ می دهند. این کیست ها در 90% موارد به درمان به خوبی جواب می دهند.
کیست های بدخیم
دسته دیگری از کیست های تخمدان هستند که بیشتر در خانم های جوان به وجود می آیند و به کیست های آندومتریوز معروفند که خطرناکند و حتی می توانند منجر به نازایی شوند.
از کیست های دیگر که می توانند مشکلات جدی در زنان ایجاد کنند می توان به کیست های درموئید یا خونی یا کیست های پاره شونده اشاره کرد. این کیست ها در واقع می توانند نوعی تومور تخمدان محسوب شوند که مربوط به قشر تخمدان هستند. این کیست ها غیر طبیعی بوده و علائمی چون خونریزی و پرمویی و کلفتی صدا در فرد ایجاد می کنند. البته این کیست شیوع زیادی ندارد و بسیار کم در افراد بروز می کند. این کیست ها با داروها درمان نمی شوند و در بیشتر موارد نیاز به جراحی پیدا می کنند.
کیست ها ی بدخیم در هر سنی ممکن است بروز کنند ولی مشاهده شده در افرادی که سنشان زیاد می شود احتمال بروز کیست بدخیم بیشتر است.
در واقع می توان گفت سن نقش اساسی در ایجاد کیست دارد. کیست های خوش خیم بیشتر در خانم های جوانی و در محدوده سنی 20 الی 30 سال برزمی کند و کیست های بدخیم بیشتر در افراد بالای 40 سال می باشد .
علائم کیست های بدخیم
- اندازه کیست ها بیش از ۵ سانتی متر
- داخل کیست ها خالی نیست و توپر است و جوانه دارد
- در سونوگرافی، کیست سطح ناصافی دارد که این مورد نشان دهنده بدخیم بودن آن است.
- کیست به سرعت بزرگ می شود و در نتیجه بزرگ شدن شکم همراه آن دیده می شود.
علائم کیست تخمدان
از علائم وجود کیست تخمدان درد مبهم در زیر شکم می باشد که باید جدی گرفته شود. البته ممکن است در برخی موارد کیست هیچ علامتی نداشته و تنها با معاینات و سونوگرافی تشخیص داده شود. از علائم دیگر کیست که تقریبا شایع می باشد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- لکه بینی
- خون ریزی های نامنظم در دوره قاعدگی
- دردهای زیر دل
- اختلالات زمانی قاعدگی
علت کیست تخمدان
از جمله مواردی که سبب ایجاد کیست تخمدان در زنان می شود نظیر: چاقی، دیابت، عدم تخمک گذاری، ناباروری و بیماری های غده تیروئید می باشد . در این صورت لازم است برای درمان دیابت اقدام کنید.
عوارض کیست تخمدان
یکسری عوارض که در اثر بروز کیست تخمدان رخ می دهد عبارتست از :درد های شکمی، عدم تخمک گذاری، پرمویی، آکنه و اختلالات هورمون می باشد .
اندازه کیست تخمدان
توده های کیستیک تخمدان می توانند خوش خیم و یا حتی بدخیم باشند و اندازه های آن ها می تواند از 2.5 تا 3 سانت حداقل اندازه را داشته باشند تا توده های که در حد شانزده تا هفده سانتی متر هم می تواند در تخمدان ایجاد می شود . اندازه کیست تخمدان مهم است و زیر سه سانتی متر به عنوان کیست محسوب نمی شود بجز در مواردی که در داخل این کیست ها محتویات خاصی دیده شود . کیست های بزرگ های از سه سانت خود هم از بین می روند .
درمان کیست تخمدان
کیست های تخمدان که به صورت شایع که بیشتر در سنین باروری ایجاد می شود اکثرا کیست های ساده هستند و آن ها را تحت عنوان کیست های عملکردی نام می بریم .
شایع ترین علامت این نوع از کیست ها بی علامت بودن آن ها است و اکثر اوقات یک خانم علامتی خاصی احساس نمی کند که بخواهد به پزشک مراجعه کند و در خیلی از موارد به صورت اتفاقی در سونوگرافی که به منظور دیگری انجام می دهند دیده می شود .
درمان کیست های ساده و عملکردی اغلب درمان های انتظاری هستند و نیاز به دارو خاص و یا درمان جراحی ندارند و خیلی از آن ها ظرف شش تا هشت هفته برطرف می شوند . حتی در حوالی سنین بلوغ این نوع کیست ها دیده شود ممکن است زمان بیشتری را برای پیگیری این ها اختصاص دهیم ولی هیچ مداخله جراحی انجام ندهیم . ولی اگر کیست ها بیشتر از هشت هفته باقی بماند و علائم دیگری در سونوگرافی داشته باشند که نشان دهند این کیست ساده نیست و یا اگر اندازه آن ها بیشتر از هشت تا ده سانت باشند و در این زمان مداخله جراحی و دارویی پیدا می کنند که اغلب جراحی کیست تخمدان به صورت لاپاراسکوپی و یا جراحی باز اتفاق می افتد .
جهت کسب اطلاعات بیشتر به بهترین متخصص غدد در تهران مراجعه نمایید.